Ceza Hukuku Nedir?

Ceza hukuku suç ve cezaları düzenleyen bir kamu hukuku dalıdır. Ceza hukuku, genel ve özel ceza hukuku olarak ikiye ayrılır. Ceza genel hukuku, suç kavramının maddi ve manevi unsurlarıyla tanımını, ceza hukukuna hakim olan genel ilkeleri, suçlar için öngörülen cezaları, cezayı azaltan ve ortadan kaldıran nedenler gibi bütün suçlar için geçerli olan kuralları inceler. Ceza özel hukuku ise, suç sayılan eylemleri teker teker alarak, suçların kapsam ve sınırlarını, birbirlerinden ayrılan yönleri ile bu suçlara öngörülen cezaları inceler.

Ceza soruşturması ve yargılamasının nasıl yapılacağını inceleyen hukuk dalına ise “ceza muhakemesi hukuku” denir.

Esasa ilişkin hukuk ve usul hukuku nedir?
Uyuşmazlık konusu davada hangi kararın verilmesi gerektiğini belirleyen kurallar esasa ilişkin kurallaradır. Örneğin bir yaralama suçundan sanığa hangi cezanın verileceğini açıklayan kanun maddesi esasa ilişkin bir düzenlemedir. Usul hükümleri ise soruşturma ve yargılamanın nasıl yapılacağını gösteren kurallardır. Örneğin tanıklık yapacak olan kişiye beyanları alınmadan önce usulüne göre yemin yaptırılması bir usul maddesidir. Ceza hukukunda esasa ilişkin temel kanun 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’dur (TCK)

Ceza hukukunda usul kanunu 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’dur (CMK). Genel kanun, özel kanun nedir? Daha genel nitelikte düzenlemeler içeren kanun genel kanun, daha özel nitelikte düzenlemeler yapan kanun özel kanundur. Özel kanunda hüküm bulunmayan hallerde genel kanuna bakılır. Özel kanunla genel kanun çatışırsa özel kanun uygulanır. Örneğin Türk Ceza Kanunu, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’na göre daha genel niteliktedir.

Ceza yargılaması ile hukuk yargılaması arasındaki temel fark nedir? Ceza hukukunda hâkim dosyada bulunan delilleri yeterli görmezse tarafların talebi olmaksızın kendiliğinden delil araştırması yapabilir. Çünkü ceza hukukunda önemli olan maddi gerçeğin ortaya çıkarılması ve kamunun menfaatidir.

Özel hukuk davalarında ise kural olarak hâkim tarafların dosyaya sunduğu delillerle sınırlıdır. Hangi tarafın haklı olduğunu ortaya çıkarmak için kendiliğinden delil araştıraması yapamaz. Taraflar delilleri kendileri bulup dosyaya sunarlar.